Konserwatywna Społeczność Żydowska w Polsce

Elli

Podaje godziny zapalania świec szabatowych, oraz kolejność zapalania świec chanukowych na Chanukiji (menora chanukowa).
Godziny zapalania świec podane są dla Warszawy i nalezy dla innych miejscowosci odpowiednio skorygowac ten czas.
Białystok 9 min wcześniej
Bielsko Biała 8 min później
Bydgoszcz 12 min póżniej
Bytom 8 min pozniej
Czestochowa 8 min pozniej
Dzierżoniów 17 min pozniej
Gdańsk 9 min pozniej
Gliwice 9 min pozniej
Katowice 8 min pozniej
Kielce 1 min pozniej
Kraków 4 min pozniej
Legnica 19 min pozniej
Lublin 6 min wczesniej
Łódź 6 min pozniej
Nowy Sącz- 1 min pozniej
Olsztyn 2 min pozniej
Poznań 16 min pozniej
Przemyśl 7 min wczesniej
Rzeszów 4 min wczesniej
Szczecin 26 min pozniej
Tarnów jak w Warszawie
Wałbrzych 19 min później
Wrocław 16 min pozniej
Zgorzelec 24 min pozniej
Żary/k. Żagania 23 min pozniej

Elli

19 XII 2008 - Pt (22 Kislew 5769)
Zapalanie świec - 15.06
20 XII - So (Szabat - 23 Kislew 5769)
Parsza Wajeszew (Rdz. 37,1-40,23)
Świeca hawdalowa - 16.24

Elli

21 XII 2008 - N (24 Kislew 5769)
Wigilia Chanuki
(zapalanie I lampki) uwaga - najpierw zapalamy Szamasz (lampke pomocnicza), a nią zapalamy osiem oficjalnych lampek chanukowych. Pamietajmy, ze zapalajac pierwsza lampke, czynimy to w momencie rozpoczecia Swieta Chanuka (25 Kislew 5769).
Lampki zaczynamy zapalac od prawej strony Menory (Chanukiji), a od naszej lewej strony. Kazda lampke zapalamy po zmroku, najlepiej gdy na niebie ujrzymy 3 gwiazdy. Swieca musi palic sie przez pól godziny od pojawienia sie gwiazd.
Kolejne lampki ustawiamy w kolejnosci do prawej strony, az do ostatniej osmej lampki. Oficjalne lampki nie moga byc gaszone i nalezy uwazac, by nie zgasil ich np podmuch wiatru (przeciąg itp)

Elli

22 XII 2008 - Pn (25 Kislew 5769)
I-szy dzien Chanuki; Halel [link widoczny dla zalogowanych]
(zapalanie dwoch lampek)
------------------------------------
23 XII 2008 - Wt (26 Kislew 5769)
II-gi dzien Chanuki; Halel
(zapalanie trzech lampek)
----------------------------------------
24 XII 2008 - Sr (27 Kislew 5769)
III-ci dzien Chanuki; Halel
(zapalanie czterech lampek)
----------------------------------------
25 XII 2008 - Czw (28 Kislew 5769)
IV-ty dzien Chanuki; Halel
(zapalanie pieciu lampek)
------------------------------------------

Elli

26 XII 2008 - Pt (29 Kislew 5769)
V-ty dzien Chanuki; Halel
(swiece szabatowe 15.10)
(zapalanie szesciu lampek, przed zapaleniem swiec szabatowych)
---------------------------------------------------------------
27 XII 2008 - So (30 Kislew 5769)
Szabat
Parsza Mikec (Rdz 41,1-44,17), (Rosz Chodesz I) [link widoczny dla zalogowanych]
(swieca hawdalowa 16.29)
VI-ty dzien Chanuki; Halel
(zapalanie siedmiu lampek), (po Hawdali)
-----------------------------------------------------------
28 XII 2008 - N ( 1-szy Tewet 5769)
Rosz Chodesz II (drugi dzien Nowego Miesiąca)
VII-my dzien Chanuki; Halel
(zapalanie ośmiu lampek)
----------------------------------------------------------------
29 XII 2008 - Pn (2 Tewet 5769)
VIII-my dzien Chanuki; Halel

Elli

Nalezy pamietac, ze w Judaizmie dzien liczony jest od zachodu do zachodu slonca.

Starzec

Miriam

Przed zapaleniem zmawiamy:

Pierwszego dnia 3 blogoslawienstwa:

1. Baruch Ata A....J Elochejnu Melech Haolam Aszer Kidszanu Bemicwotaw Weciwanu Lehadlik Ner Szel Chanuka. (Blogoslawiony jestes Ty, Haszem, nasz Bog, Krol Swiata, Ktory uswiecil nas Swoimi Przykazaniami i nakazal nam zapalac swiatla Chanukowe)

2. Baruch Ata A....J Elochejnu Melech Haolam Szeasa Nisim Laawoteinu, Bajamim hahem bazman haze (Blogoslawiony....... Ktory uczynil cuda dla naszych ojcow, w tamtych dniach, o tej porze)

3. Baruch Ata A....J Elochejnu Melech Haolam Szechechejanu Wekijmanu Wehigijanu Lazman Haze (Blogoslawiony....., ktory dal nam dozyc i wtrzymywal nas i doprowadzil nas do tego czasu)

UWAGA: Szechechejanu zmawiamy TYLKO w pierwszy wieczor.
Kazdego nastepnego wieczoru przed zapaleniem odmawiamy dwa powyzsze Blogoslawienstwa.

PO ZAPALENIU SWIEC odmawia sie HANEROT HALELU:

Hanerot Halelu Anachnu Madlikin, Al Hanisim, Weal Haniflaot, Weal Hateszuot, Weal Hamilchamot, Szeasita Laawotejnu Bajamim Hahem Bazeman Hazeh, al Jedaj Kohanecha HaKedoszim. Wechol Szmonat Jemaj Chanuka, HaNerot Halalu, Kodesz Hem, Wejn Lanu reszut lehisztamesz Bahem, Ela lir'otam Bilwad, Kedej Lehodot Ulehalel Leszimha Hagadol al Nisecha weal Nifleotecha weal Jeszuatecha (Swiatla te zapalamy za cuda i za znaki, za wybawienia i za boje, ktore stoczyles dla naszych ojcow w tamtych dniach i o tej porze, przez Swoich swietych kaplanow. Przez wszystkie osiem dni Hanukki swiatla te sa swiete. I nie wolno nam ich uzywac, lecz wylacznie patrzec na nie, aby dziekowac i wychwalac Twoje wielkie Imie, za Twoje cuda i za Twoje wybawienie i za Twoje znaki).

UWAGA: W WIECZOR PIATKOWY POTRZEBUJEMY W SUMIE 7 DLUZSZYCH SWIEC!!! Poniewaz musza palic sie przez co najmniej pol godziny po zmroku, a najpozniej zapalic mozemy 18 minut przed, z powodu Szabatu!!!
W sobote - bez problemu, zapalamy PO Havdali.

Nie skladam jeszcze zyczen, bo mam nadzieje na powroty na Forum Smile

Mamy do omowienia gre w dreidel, kulinaria swiateczne i piesni Chanukowe.
Dobrego Tygodnia - Shavua Tov - przed rozpoczeciem radosnej Chanuki 5769 Very Happy

Izaak

Tą grę kością ; nun, gimel, hej, szin, to jest na tej kości namalowane, ale w jakim celu jest ta gra ? Czy chodzi tylko o zabawę ? A też jestem ciekaw pieśni Chanukowych, czy można gdzieś jej posłuchać lub pobrać z internetu ?

Kulinaria też mnie interesują, czytałem o plackach ziemniaczanych i pączkach, i co jeszcze jest ?

Elli

Starzec

Starzec

jeszaja

znalazlem w swoim PC stare materialy, niegdys skompilowane z roznych stron internetowych. nie podaje zrodel - prosze o wybaczenie, material zamieszczam wylacznie w celach edukacyjnych.

Chanuka
Pochodzenie święta
Za czasów Drugiej Świątyni, w II wieku p.n.e., na terenie Izraela panował Antioch IV z syro-greckiej dynastii Seleucydów. Część Żydów uległa wtenczas wpływom helleńskim, widocznym przede wszystkim w posługiwaniu się greką i w stroju, nie zaś bezpośrednio w sferze religijnej. Antioch, który w czasie swoich rządów wszczął prześladowania przeciw Żydom zabronił im praktykowania judaizmu, nakazując kult bogów greckich. W końcu wprowadził on do Świątyni posąg Zeusa Olimpijskiego i zaczął uprawiać w niej kult, bezczeszcząc Świątynię. Dla Żydów taka sytuacja była nie do przyjęcia. Podnieśli przeciwko Seleucydom powstanie na czele którego stanął Juda Machabeusz, który doprowadził ich do zwycięstwa. On właśnie oczyściwszy Świątynię i rozebrawszy skalany ołtarz, przywrócił kult Boga Żydów i na nowo poświęcił Świątynię. Dla upamiętnienia zwycięstwa Judy Machabeusza i ponownego wyświęcenia Świątyni, Żydzi obchodzą 25 dnia miesiąca Kislew święto Chanuka. Nazwa "chanuka" została nadana dla upamiętnienia faktu, że żydowscy wojownicy odpoczęli - hebr. "chanu" - zakończywszy walkę z Syro-Grekami. Miało to miejsce w dniu 25 miesiąca Kislew - zaś zapisaną hebrajskimi literami cyfrę 25, można odczytać jako "ka".
Dwa przesłania niesie z sobą święto Chanuka. Pierwsze z nich - nawet nieliczny naród, jeśli pragnie być wierny własnej tradycji, może z bożą pomocą odnieść zwycięstwo nad silniejszym, który próbował narzucić mu siłą swoją religię. Drugie - wiąże się z oddziaływaniem świata, który może wywierać na człowieka pewien wpływ, jednak nie powinien on nigdy doprowadzić do wyrzeczenia się tożsamości.
Wiele jest interpretacji i legend związanych z powstaniem święta Chanuka. Jedna z nich powiada, że gdy Juda Machabeusz przystąpił do porządkowania zbezczeszczonej Świątyni, znalazł tylko jedno naczynie zawierające nieskalaną oliwę, która mogłaby służyć do rozpalenia Menory. Niestety, naczynie było tak małe, że oliwa mogłaby starczyć tylko na jeden dzień. Potrzebna była bowiem oliwa na osiem dni, gdyż tyle czasu potrzeba było aby sporządzić nową, czystą oliwę. I wtedy stał się cud, i oliwa z małego naczynka paliła się przez pełne osiem dni.
Dla upamiętnienia cudu chanukowego zapala się podczas święta ośmioramienny świecznik - chanukiję.

Zwyczaje i obrzędy
Centralnym obrzędem Chanuki jest zapalanie świec na chanukiji. W dzisiejszych czasach używa się świec, ale pierwotnie używano do tego celu glinianych lub metalowych lamp oliwnych z ośmioma miejscami na knot. Świece chanukowe zapala się w ten sposób, że pierwszego dnia zapala się pierwszą świecę, zaczynając od prawej strony, i w ciągu następnych dni dodaje się po jednej świeczce, tak że ósmego dnia płonie cała chanukija. Drugiego dnia zapalanie zaczyna się od drugiej świeczki, przypisanej na ten dzień i dopiero potem zapala się tę, która płonęła dnia poprzedniego. Tak postępuje się również w kolejne dni święta.
Zapalaniu świec towarzyszą następujące błogosławieństwa: "Błogosławiony jesteś Panie, B-że nasz, Królu Wszechświata, który uświęciłeś nas swymi przykazaniami i przykazałeś nam zapalać światło Chanuki" i "Błogosławiony jesteś Panie, B-że nasz, Królu Wszechświata, za to, że uczyniłeś cuda naszym ojcom w owych dniach, w tamtym czasie". Pierwszego dnia Chanuki dodaje się jeszcze: "Błogosławiony jesteś Panie, B-że nasz, Królu Wszechświata, za to, że dałeś nam życie, zachowałeś nas i doprowadziłeś do dzisiejszego dnia". Światła chanukowe powinny palić się co najmniej przez pół godziny, a jeśli zgasną, należy je zapalić ponownie, ale już bez powyższego błogosławieństwa. Do zapalania służy osobna, dziewiąta świeczka - szamasz (pomocnik) - która również ma swoje miejsce na chanukiji, nie może jednak znajdować się w jednym rzędzie z pozostałymi świeczkami. Nie można bowiem zapalać świateł chanukowych jedno od drugiego ani też dopuścić, aby płomienie się stykały. Oprócz chanukiji musi palić się inne światło, gdyż tradycja zakazuje czerpania korzyści ze światła świecznika - ma ono służyć tylko dla uczczenia święta. Każdego dnia święta recytuje się cały Hallel (odpowiednie Psalmy), natomiast czytane w czasie Chanuki fragmenty Tory opowiadają o poświęceniu Przybytku na pustyni i zapaleniu Menory, oraz o darach, jakie zostały wtedy złożone przez książąt Izraela. Ponadto przy zapalaniu świec śpiewana jest pieśń "Maoz cur".
Zwyczaj nakazuje, aby kobiety nie pracowały podczas gdy palą się światła Chanuki, a czasem nawet jest on rozszerzany na cały czas trwania święta. Kobiety cieszą się bowiem szczególnymi względami podczas Chanuki na pamiątkę czynu Judyty. Judyta bowiem weszła podstępem do wrogiego obozu, do namiotu Holofernesa, wodza Syro-Greków. Napoiła go mlekiem i gdy ten zasnął, ucięła mu głowę... Wydarzenie to zaważyło na zwycięstwie Machabeuszy.
Tradycyjne potrawy chanukowe to placki zwane latkes, pączki i faworki, ponieważ podczas tego święta na pamiątkę cudu chanukowego przyrządzane są potrawy na oleju. Przygotowuje się też dania z mleka i serów na pamiątkę Judyty.

Gry chanukowe
Świecki charakter Chanuki przejawia się w tym, że dozwolone są wtedy gry hazardowe, np. gra w karty. Jednak najpopularniejszy i najbardziej charakterystyczny dla Chanuki jest drajdel, czyli czworoboczny bączek, którym bawią się dzieci. Na jego czterech ściankach napisane są hebrajskie litery: n, g, h, f - pierwsze litery słów: "nes gadol haja szam" , co oznacza "cud wielki był tam". Drajdlem można także grać. Oto zasady: hebrajskie litery mają na potrzeby gry znaczenie w jidysz: "n" - "niszt" (nic) lub "nemt" (bierzcie); "g" - "ganc" (całe); "h"- "halb" (połowa); "sz" - "sztel-an" (postaw).
Inną popularną grą są kwitlech. Są to kartki oznaczone cyframi od 1 do 12 (dwa komplety), które rozlosowuje się między graczami po dwie. Gra polega na tym, że trzeba osiągnąć liczbę 31 przez dodanie sumy posiadanych numerów do liczby 9 lub jej wielokrotności. Trzeba zatem posiadać dwie dwójki lub dwie jedenastki, lub szóstkę i siódemkę itd. Można także używać kwitlech przedstawiających cyfry za pomocą liter hebrajskich.

Święto Chanuka upamiętnia oczyszczenie Świątyni Jerozolimskiej przez Judę Machabeusza z bezczeszczących ją posągów greckich bóstw po zwycięstwie nad wojskami Seleucydów.

Za czasów drugiej Świątyni, w II wieku przed naszą erą, ziemie Izraela znajdowały się pod panowaniem grecko-syryjskiej dynastii Seleucydów. W owym czasie wielu Żydów uległo wpływom hellenistycznym, które były szczególnie widoczne w ubiorze i stroju. Król Antioch IV Epifanes rozpoczął szczególnie okrutne prześladowania Żydów. Aby ograniczyć wpływ judaizmu, nakazał wszystkim Żydom pod karą śmierci czcić greckich bogów. W końcu, w 164 roku p.n.e. wprowadził on do Świątyni w Jerozolimie posąg Zeusa Olimpijskiego i zaczął składać tam ofiary, bezczeszcząc tym Świątynię. W 168 roku p.n.e. do Jerozolimy na czele swoich wojsk wjechał wracający z wyprawy do Egiptu król Antioch. Uczynił to w dzień szabatu, wiedząc, że pobożni Żydzi będą starali się przestrzegać reguły judaizmu wiążące się z Szabatem. W ten sposób stali się oni łatwym celem dla syryjskich żołnierzy, którzy mordowali ich we własnych domach. Żydzi nie stawiali oporu, gdyż nie chcieli walczyć w dzień Szabatu. W akcie krańcowego bluźnierstwa, król Antioch złożył na ołtarzu w Świątyni ofiarę ze świni i zmieszał jej krew z krwią pomordowanych żydowskich kapłanów. Król Antioch zabronił wówczas praktykowania judaizmu, a zwłaszcza obchodzenia dnia Szabatu, a także czytania i studiowania Tanach oraz obrzędu obrzezania. Pobudowano wówczas we wszystkich miastach i wsiach Judei ołtarze pogańskie, na których składano ofiary greckim bogom. Powszechną odrazę budziły także nowe zwyczaje związane z igrzyskami greckimi, które gorszyły młodych pobożnych Żydów.
Dla Żydów taka sytuacja była nie do przyjęcia. Pewnego dnia, w mieście Modi`in, parę kilometrów od Jerozolimy, żołnierze syryjscy nakazali złożyć ofiarę greckim bóstwom. Gdy jakiś Żyd wystąpił, by spełnić polecenie, Matatiasz - kapłan w podeszłym wieku - zabił go, po czym zbiegł w góry. Za nim w góry zbiegło wielu okolicznych Żydów, nie godzących się z grecko-syryjskimi rządami. Wystąpili oni zbrojnie przeciwko rządom królom Antiocha. Na czele tego powstania stanął Matatiasz i jego pięciu synów. Powstanie objęło teren całej Judei. Około 10 tys. prymitywnie uzbrojonych żydowskich powstańców walczyło z 65 tys. zawodowych żołnierzy najlepiej wyposażonej armii ówczesnego świata. Po trzech latach walk, Juda Machabeusz - jeden z synów kapłana Matatiasza - wkroczył do Jerozolimy. W ten sposób Żydzi odzyskali Jerozolimę, a Świątynię oczyścili i na nowo poświęcili Bogu. I właśnie to wspaniałe i decydujące zwycięstwo nad syryjskim królem, upamiętnia święto Chanuka. Miało ono wielkie znaczenie nie tylko dla przetrwania narodu żydowskiego, ale także, co jeszcze ważniejsze, dla zachowania wiary i poznania prawdziwego Boga. W owym czasie, poza nielicznymi i rozproszonymi koloniami Żydów w diasporze, ziemia judzka była jedynym miejscem na ziemi, gdzie oddawano cześć jedynemu prawdziwemu B-gu i gdzie znane było Jego Imię.

Ponowne oczyszczenie Świątyni nastąpiło 25 dnia miesiąca Kislew, i na upamiętnienie tego radosnego wydarzenia Żydzi obchodzą święto Chanuka. Wówczas to Juda Machabeusz oczyścił Świątynię, rozebrał zbezczeszczony ołtarz i przywrócił kultu Boga. Chanuka oznacza "poświęcenie", "odnowienie". Nazwa "chanuka" została nadana dla upamiętnienia faktu, że żydowscy wojownicy odpoczęli (hebr. "chanu") zakończywszy walkę z wojskami syryjsko-greckimi. Miało to miejsce w dniu 25 miesiąca Kislew - zaś zapisaną hebrajskimi literami cyfrę 25, można odczytać jako "ka". Z połączenia obu członów "chanu" i "ka" otrzymano nazwę święta Chanuka.

Święto Chanuka rozpoczyna się 25 dnia miesiąca Kislew i trwa przez osiem dni. To święto niesie ze sobą dwa przesłania. Pierwsze to: że nawet nieliczny naród, może z pomocą B-ga odnieść zwycięstwo nad silniejszym wrogiem, który usiłuje narzucić mu pogaństwo. Drugie to: że świat może wywierać na człowieka wpływ, jednak nie nigdy nie może doprowadzić on do wyrzeczenia się własnej tożsamości.
Najważniejszą czynnością świąteczną jest zapalanie świec umieszczonych w specjalnym ośmioramiennym świeczniku, zwanym "chanukija". Według tradycji, gdy Juda Machabeusz wszedł do zbezczeszczonej Świątyni, znalazł tam tylko jedno naczynie zawierające specjalną oliwę do złotego świecznika, który płonął w Świątyni. Ilość oliwy była tak mała, że mogła wystarczyć, co najwyżej na jeden dzień. Po oczyszczeniu Świątyni ponownie ustanowiono kult i zapalono złoty siedmioramienny świecznik (menorę). I tu się zdarzył cud. Oliwy wystarczyło na osiem dni, aż do Świątyni dotarły nowe dostawy zaopatrzenia. Złoty świecznik płonął cudownym światłem przez osiem dni. Dla upamiętnienia tego cudu w święto Chanuka zapala się ośmioramienny świecznik - chanukiję. Światła chanukowe głoszą wiadomość o cudzie (persume nisa).
W przeddzień święta Chanuka zapala się świeczkę na świeczniku chanukowym - jest to tzw. świeczka pomocnicza ("ner nosef"), umieszczona w dziewiątym bocznym ramieniu świecznika, zwana "sługą" (hebr. "szames"). Następnie, każdego dnia święta Chanuka (8 dni) zapala się po jednej świeczce, w ustalonej kolejności, od lewej strony do prawej. Przed i po zapaleniu świec odmawia się specjalne modlitwy i błogosławieństwa. Świece powinny palić się co najmniej 30 minut po zmroku. Nie mogą one jednak służyć jako oświetlenie domu ani innym praktycznym celom, jako światło do czytania albo jedzenia. Oprócz chanukiji musi palić się inne światło, gdyż tradycja zakazuje czerpania korzyści ze światła świecznika - ma ono służyć tylko dla uczczenia święta. Tak postępując, ósmego dnia Chanuki w świeczniku będzie płonąć dziewięć świec.

Bardzo istotnym jest, aby świecznik chanukowy został umieszczony w widocznym publicznym miejscu (reszus harabim). Jednak świecznik nie powinien stać bezpośrednio na ziemi - należy zwrócić uwagę, aby płomień lampki znajdował się przynajmniej około 30 cm nad ziemią. Najważniejszym czynnikiem jest jak największe wyeksponowanie świateł.
Gdy w domu zbiorą się wszyscy domownicy i jest już przygotowana chanukija, wypowiada się pierwsze błogosławieństwo:

"Baruch Ata HaSzem, Elohejnu melech haolam, aszer kidszanu bemicwotaw weciwanu lehadlik ner szel Chanuka." ("Błogosławiony bądź, Panie nasz i B-że, Królu wszechświata, który uświęciłeś nas Swoimi przykazaniami i nakazałeś nam zapalać światła chanukowe.")
Drugie błogosławieństwo:

"Baruch Ata HaSzem, Elohejnu melech haolam, she-asa nisim laawotejnu, bajamim hahem bazman haze." ("Błogosławiony bądź, Panie nasz i B-że, Królu wszechświata, który sprawiłeś cudowne ocalenie naszym ojcom w owych dniach o tym czasie.")
Pierwszego wieczoru dodaje się jeszcze trzecie błogosławieństwo:

"Baruch Ata Haszem, Elohejnu melech haolam, shehechejanu, wekimanu, wehigianu lazman haze." ("Pochwalonyś Ty, Wiekuisty, B-że nasz, Królu wszechświata, który dałeś nam życie i utrzymałeś nas i dozwoliłeś nam doczekać pory tej.")
Przed lub po błogosławieństwie zapala się dodatkową świecę (szames). Następnie nie robiąc żadnej przerwy pomiędzy wypowiedzeniem błogosławieństwa a zapaleniem pierwszej lewej świeczki (lub kolejnych w następnych dniach). Zawsze zaczynami od zapalenia świeczki, która jest nowa w tym dniu. Po zapaleniu świeczek wypowiada się tekst "Hanerot halel", który objaśnia zgromadzonym domownikom i gościom przyczynę, dla której zapala się lampki chanukowe.

"Hanejros halalu anachnu madlikin al hanisim weal hanifloojs, weal hatszuojs weal hamilchomojs, szeosiso laawojsejnu bejomim haheim bazman haze, al jedej kohanejcho hakdojszim. Wechol szmonas jemej chanuka, hanejros halalu kojdesz hem. Weein lanu reszus lehisztameisz bahem, ela lirojsom bilwod, ckej lechojdojs ulehalel liszimcho hagodojl al nisecho weal niflojsejcho weal jeszuosejcho." ("Światła te zapalamy na pamiątkę cudów, wspaniałości, wybawienia i bitew, które uczyniłeś dla praojców naszych za pośrednictwem Swoich świętych kapłanów. Przez wszystkie osiem dni Chanuka, światła te są świętością i nam nie wolno posługiwać się nimi, tylko patrzeć na nie, aby dziękować i wielbić Wielkie Imię Twoje za cuda Twe, za wybawienie Twoje i za wspaniałości Twoje.")
Zwyczajem jest także odśpiewanie hymnu "Maoz Cur", która przypomina kolejne wygnania narodu żydowskiego i wychwala Boga, który ratował nas z każdego z nich. Jest to również modlitwa o odbudowanie Świątyni Jerozolimskiej i nastanie Ery Mesjańskiej:

"Maoz cur jeszuati, lecha nae leszabeach,
Tikon bejt tefilati, Weszam toda nezabeach.
Leet tachin matbeach, micar hamenabeach.
Az egmor, beszir mizmor chanukat hamizbeach."
("Potężna Skało zbawienia mego! Radością jest Ciebie chwalić.
Odbuduj mój Dom Modlitwy (Świątynię),
a przyniesiemy tam ofiarą dziękczynną.
Gdy nagotujesz miejsce rzezi dla bluźnierczego wroga,
wówczas zakończę śpiewem hymnu poświęcenie ołtarza".)

"Raot saw'a nafszi, bejagon kochi kala,
Chajaj mereru bekoszi, b'szibud malchut egla.
Uw'jado hagdola, hoci et hasegula.
Chejl Paro wechol zar'o, jardu keewen bimcula."
("Cierpieniami nasycona jest dusza moja.
Smutkiem siły moje wycieńczone były.
Nasycili moje życie goryczą, ciężka praca w niewoli w państwie cielca.
Lecz Swoją potęgą wywiódł ulubieńców swoich.
Wojska Faraona i wszyscy potomkowie jego zstąpiły jak kamień tonie".)

"Dewir kadszo hewijani, wegam szam lo szekateti.
Uwa noges wehiglani, ki zarim awadeti.
Wejejn raal masachti, kimat szeawarti.
Kec bawel, zerubawel, lekec sziwlm noszati."
("Do Przybytku świętości Swej przywiódł mnie,
ale i tam nie znalazłem wytchnienia.
I przybył ciemięzca (Nebukadnezar, król babiloński) i wygnał mnie,
ponieważ bóstwom obcym służyłem i wino upajające piłem.
Zaledwie wyszedłem i przyszedł koniec Babilonu.
Zerubabel nastał,
w końcu po siedemdziesięciu latach wybawiony zostałem".)

"Kerot komat berosz bikesz Agagi Ben Hamdata,
Wenihjeta lo lefach ulmokesz, wegaawato niszbata,
Rosz Jemini niseta, weojew sz'mo machita,
Row banaw wekinianaw, al haec talita."
("Ściąć cyprys wyniosły usiłował Agagi syn Hamdata,
lecz stało się to dla niego sidłem i pycha jego została zniszczona.
Głowę syna Jemini wyniosłeś, a wroga imię zgładziłeś.
Mnóstwo synów jego i cały dwór jego na drzewie powieszono".)

"Jewanim nikbecu alaj, azaj bimej Chaszmanim,
Ufarcu chomot migdalaj, Wetim'u kol haszmanim,
Uminotar kankanim, naasa nes laszoszanim,
B'nej Bina jemej szmona, kaw'u szir urenanim."
("Grecy zebrali się przeciwko mnie, wtedy za czasów Chasmonejczyków
Zburzyli mury twierdzy mojej i zanieczyścili cały święty olej.
Ale z dzbanków pozostałych stał się cud dla ulubieńców.
Mężowie uczeni na osiem dni ustanowili pieśni i śpiewy".)

"Chasof zeroa kadszecha, wekarew kec hajeszua.
Nekom nikmat dam awadecha, meuma harszaa,
Ki archa lanu hajeszua, weejn kec limej haraa.
Deche Admon becel calmon, hakem lanu roim sziw'a."
("Obnaż ramię święte Swoje i zbliż kres zbawienia,
zemścij się za krew Sług Twoich na wykonawcach niegodziwości.
Wszak długo czekamy zbawienia, a nie ma końca dni nieszczęścia.
Strąć Edom w najgłębszy cień i wskrzesz dla nas siedmiu pasterzy")

(David, Adam, Set, Metuselach, Awraham, Jaakow i Mosze - wg Suka 52b)

Podczas święta Chanuka w synagodze do typowej struktury "Osiemnastu Błogosławieństw" ("Szmone Esre") dodaje się paragraf "Al hanisim", który dziękuje Bogu i wychwala Go za uratowanie Żydów spod władzy greckiej.

Modlitwa chanukowa:

"Dziękujemy Ci za cuda i zbawienie, które przyniosłeś ojcom naszym w owych pamiętnych dniach. Było to za dni arcykapłana Matattiasza, syna Jochanana, z rodu Chasmoneuszów i jego synów. Powstało niegodziwe królestwo greckie przeciwko narodowi Twemu, Izraelowi, i zmuszało ich, by poniechali nauki Twojej i przekroczyli przykazania Twoje. Ty zaś w Swoim miłosierdziu wielkim stanąłeś po ich stronie w niedoli, walczyłeś w ich obronie i oddałeś silnych w ręce słabych, licznych w ręce garstki, niegodziwych w ręce sprawiedliwych. Imię Twoje stało się wielkie na całym świecie a ludowi Swemu, Izraelowi, przyniosłeś zbawienie. Wtedy przybyli synowie Twoi do świątyni, oczyścili ją i zapalili świecznik w Przybytku Twoim Świętym. Na pamiątkę tego cudu ustanowili osiem dni Chanuki, by chwalić i wielbić Wielkie Imię Twoje."

W obecności co najmniej dziesięciu dorosłych Żydów (minjan) odczytuje się cały "Halel" (zbiór Psalmów i modlitw). Dodatkowo każdego kolejnego dnia święta odczytuje się odpowiedni fragment z 4 Księgi Mojżeszowej (Bemidbar) z rozdziału 7: 1-17, 18-29, 24-35, 30-41, 36-47, 42-53, 48-59, 54-8:4. Ten fragment Tory przypomina poświęcenie Przybytku na pustyni Synaj. Warto przypomnieć, że budowa Przybytku została ukończona właśnie 25 dnia miesiąca Kislew.
"Haftora" na kolejne szabaty Święta Chanuka:
pierwszy Szabat - Zachariasz (Zekariah) 2:14-4:7.
drugi Szabat - 1 Królewska (Melakim A) 7:40-50.

Dla Izraelczyków święto Chanuka jest symbolem życia w wolnym i niepodległym Państwie Izraela. Jest to święto radosne, jest to czas rodzinnych spotkań, smakowitych posiłków i rozmaitych gier i zabaw dziecięcych. Praca jest dozwolona. Do tradycyjnych potraw chanukowych mających przypominać cudowną oliwę Machabeuszy, należą smażone na oliwie kruche placki kartoflane (zwane "latkes"), podawane z musem jabłkowym lub inną polewą. W samym Izraelu bardziej popularne są jednak pączki. Późniejszym wieczorem pierwszego dnia Chanuki przychodzi moment niecierpliwie oczekiwany przez dzieci, kiedy otrzymują one prezenty. Niektórzy rodzice dają dzieciom wszystkie prezenty pierwszego wieczoru, inni rozkładają ich wręczanie na osiem świątecznych dni. Często dzieci otrzymują tzw. chanukowe pieniądze ("gelt") w postaci monet czekoladowych lub prawdziwych.
Obok prezentów dzieci cieszą się zabawą tradycyjnym czworobocznym bączkiem, zwanym "drajdel". Dzieci puszczają w ruch bączek, który zatrzymując się wskazuje czy i co dziecko wygrało (cukierki, ciastka lub monety). Na każdej z czterech ścianek bączka znajduje się jedna hebrajska litera: n (nun), g (gimel), h (hej), f (szin). Razem tworzą one akrostych, który jest skrótem hebrajskiego zdania: "nes gadol haja szam" ("wielki cud zdarzył się tam"). Wraz z powstaniem Państwa Izrael zmieniła się jedna litera na izraelskich bączkach, i akrostych ma obecnie postać: "Wielki cud zdarzył się tu w Izraelu." W ten sposób ta dziecinna zabawa oddaje przewodnią myśl święta - pamięć o cudzie chanukowym.

Zasady gry są bardzo proste: grają cztery osoby, które siadają w czterech kątach trzymając pośrodku siebie bączek (drajdel). Każdy z graczy otrzymuje określoną ilość monet (można użyć kostek cukru, cukierków, kawałków czekolady itp.). Przed rozpoczęciem gry pierwszy z graczy ustala wysokość wejścia i oddaje do "banku" określoną ilość monet lub cukierków (np. jedną czekoladkę). Następnie po kolei kręci się bączkiem i bierze z banku lub oddaje do niego swoje monety w zależności od tego, na którą stronę bączek upadnie.

Strony bączka oznaczają:
- "n" ("nun") - nic nie bierzesz, nic nie oddajesz;
- "g" ("gimel") - bierzesz wszystko, co jest w banku;
- "h" ("hej") - bierzesz połowę;
- "f" ("szin") - oddajesz do banku jedną monetę (w Izraelu zaś litera "pe").

Gdy skończą się monety, kończy się gra. Aby nie trwała zbyt długo, każdy z graczy może oddać do banku po jednej monecie podczas każdej nowej kolejki.
Towarzyszą temu popularne piosenki, np.:

"Sivivon, sov, sov, sov
Hanukkah, hu chag tov
Hanukkah, hu chag tov
Sivivon, sov, sov, sov!

Chag simcha hu la-am
Nes gadol haya sham
Nes gadol haya sham
Chag simcha hu la-am."

tłumaczenie:
"Dreidel, obrót, obrót, obrót.
Chanuka jest świetnymi wakacjami.
To jest świętowanie dla naszego państwa.
Wielki cud zdarzył się tam."

Inną popularną grą są kwitlech. Są to kartki oznaczone cyframi od 1 do 12 (dwa komplety), które rozlosowuje się między graczami po dwie. Gra polega na tym, że trzeba osiągnąć liczbę 31 przez dodanie sumy posiadanych numerów do liczby 9 lub jej wielokrotności. Trzeba zatem posiadać dwie dwójki lub dwie jedenastki, lub szóstkę i siódemkę itd. Można także używać kwitlech przedstawiających cyfry za pomocą liter hebrajskich.

W Izraelu w czasie Chanuka na trasie starożytnego Modin do Jerozolimy organizowane są sztafety z pochodniami. Na dachach budynków użyteczności publicznej umieszcza się olbrzymie chanukije. Jest to obecnie razem z Paschą, najpowszechniej obchodzone święto przez Żydów w Ameryce.

Chanukowa zabawa w dreidel
Innym zwyczajem, jest zabawa z dreidel. Dreidel to dziecięca zabawka, która ze względu na ukrytą symbolikę (następny podrozdział) ma także charakter edukacyjny. Dreidel przypomina zabawkę zwaną potocznie bąkiem, przy czym dreidel ma kształt sześcianu ściętego u dołu w szpic.
Gra w dreidel jest grą losową. Na każdym z czterech boków dreidel są wyrysowane po jednej z 4 liter alfabetu hebrajskiego: nun, gimel, he, szin. Litery te tworzą skrót od pierwszych słów zdania: Nes gadol haja szam co znaczy: „cud wielki stał się tam”. Nawiązuje to oczywiście do cudu w Świątyni. W Izraelu funkcjonuje też wersja z literą pe zamiast szin, od słowa po- tutaj: Nes gadol haja po- Cud wielki stał się tutaj. Jednak znacznie bardziej rozpowszechniona jest wersja z diaspory z literą szin.
Litery te są także skrótem od czterech słów języka jidisz: nit- nic, gantz-wszystko, halb-pół, sztell- kłaść. Słowa te określają zasady gry. Sporą garść cukierków (może to być też coś innego) rozdziela się po równo między uczestników. Następnie każdy wykłada po jednym cukierku do wspólnej puli. Każda osoba po kolei puszcza dreidel w ruch. Jeśli padnie litera nun, nic się nie dzieje, jeśli padnie He, osoba zabiera połowę cukierków z puli, jeśli padnie gimmel, osoba zabiera wszystkie cukierki, a jeśli padnie szin, musi wyłożyć dodatkowego cukierka do wspólnej puli. Po zakończeniu jednej kolejki, każdy z uczestników wykłada znów po jednym cukierku. Grę toczy się do momentu, aż jedna z osób zgarnie wszystko. Wówczas rozdziela „łup”, bo przecież nikt nie lubi skąpego zwycięzcy
Historyczne pochodzenie dreidel
Pochodzenie gry w dreidel nie jest precyzyjnie ustalone. Wiadomo, że tego rodzaju gra znana była w starożytnej Grecji, funkcjonowała już za czasów Antiochusa i była wówczas grą hazardową dla dorosłych. Przetrwała w innych kulturach. W kulturze anglojęzycznej grę tę nazywano T-totum (teetotum). Nazwa pochodzi od łacińskiego słowa totum- wszystko. Angielski T-totum miał następujący zestaw liter: T- take all (bierzesz wszystko), N- nothing (nic), H- take half (bierzesz połowę), P- put one (wyłóż jeden). W kulturze germańskiej grę tę nazywano Torrel lub Trundl, gdzie N= Nichts (nic), G= ganz (wszystko), H= halb (pół), S= Stell (daj, połóż).
Po wprowadzeniu hazardowej gry w karty, T-totum i Torrel przekształcił się w dziecięcą zabawkę.
Do judaizmu gra ta przeniknęła najprawdopodobniej za czasów Antiochusa. Judaizm zabrania co prawda gier hazardowych, ale jak wyjaśniają ustne przekazy, dreidel- choć go wtedy jeszcze tak nie nazywano- spełnił też swoją istotną rolę w przygotowywaniu powstania Machabeuszy. Otóż Antiochus chcąc zniszczyć opór Żydów przeciwko hellenizacji, zakazał- pod karą śmierci, kultu HaSzem oraz studiowania Tory. Żydzi, którzy potajemnie zbierali się na studium Tory, a także tajne zgromadzenia, na których opracowywano plan powstania, zabierali ze sobą starożytny dreidel. Gdy tylko znaleźli się w zasięgu wzroku urzędnika państwowego, rozpoczynali grę w dreidel ukrywając w ten sposób faktyczny cel zgromadzenia. Prawdopodobnie później zaniechano gry w dreidel, nie przetrwała nawet w formie zmodyfikowanej i przez wiele lat nie była chanukowym symbolem upamiętniającym powstanie Machabeuszy w obronie żydowskiej wiary i żydowskiego narodu.
Nazwa dreidel pochodzi z języka jidisz, co wskazuje, że dopiero Żydzi aszkenazyjscy, zamieszkujący Europę, posługujący się językiem jidisz przywrócili dreidel “do łask”. Być może stało się to w okresie, gdy gra ta była popularna wśród Europejczyków, wówczas żydowscy mieszkańcy Europy przypomnieli sobie, że ów T-totum czy Torrel ma wiele wspólnego z historią narodu żydowskiego. Rabini więc zrobili dla dreidel- który w tamtych czasach był w swej istocie grą hazardową, a takich judaizm zabraniał- wyjątek i zezwolono na jego powszechne użycie, ze względu na związki z historią żydowską i symboliczne znaczenie.
Historyczno-prorocka symbolika dreidel
Dreidel, jako dziecięca zabawka, jest grą o charakterze edukacyjnym: naucza historii narodu żydowskiego, a także wychowuje w duchu żydowskiej wiary i tożsamości. Nie tylko zresztą święto Chanuka ma swoją dziecięcą zabawę edukacyną, ale niemal każde inne żydowskie święto także. Trzeba przyznać, że judaizm wypracował wyśmienite świąteczne narzędzia do integrowania żydowskiej rodziny i do przekazywania młodemu pokoleniu wiedzy na temat historii, kultury i wiary ich rodziców i przodków.
Cztery hebrajskie litery, wypisane na każdym z czterech boków dreidel mają symboliczne znaczenie odwołujące się do historii i wiary żydowskiej. I chodzi tu o coś znacznie więcej niż tylko bezpośredni przekaz ukryty w zdaniu Nes gadol haja szam- Cud wielki wydarzył się tam. Jest tu bowiem ukryta historia, niczym w proroctwie. Każda z liter reprezentuje cztery potęgi państwowowe, które dokonywały próby fizycznego bądź duchowego zniszczenia narodu żydowskiego. Reprezentacja ta dokonuje się poprzez odwołanie do imion władców tychże państw, lub wysoko postawionych urzędników, którzy byli insipartorami lub bezpośrednio zaangażowani w plan zagładay, lub do nazwy krajów czy miejsc i ich skojarzenie z królestwami niosącymi zagładę.
UN = NABUCHODONOZOR = BABILON
Od litery nun zaczyna się imię babilońskiego władcy Nabuchodonozora, który na przełomie VII i VI wieku pne dokonywał podboi w Azji. On też zaatakował naród izraelski, zburzył Pierwszą Świątynię i wielu Żydów uprowadził do niewoli.

HE = HAMAN = PERSJA
Na literę he zaczyna się imię perskiego dostojnika królewskiego Hamana, który dążył do fizycznej eksterminacji narodu żydowskiego. Drogą losowania wybrano dzień, w którym żołnierze perscy, we wszystkich miastach mieli dokonać masakry Żydów. Dzięki interewencji Żydówki Estery, którą perski król pojął za żonę, zapowiedziana klęska narodu przemieniła się w zwycięstwo nad Hamanem. Wydarzenia te opisane są w biblijnej księdze Estery. Dla upamiętnienia łaskawości Pana, który ocalił naród przed zagładą obchodzi się święto Purim.

G = GOG = GRECJA
Postać Goga ma bardzo niejasne odniesienia w Biblii. Często bywa kojarzony z “królem północnym” i terenami dzisiejszej Rosji południowej. O Gogu powiedziane jest w Biblii, że wyruszy z ogromną siłą przeciwko Izraelowi, ale zostanie pobity. W symbolice dreidel Gog ma odniesienie do Grecji, nie tyle jednak terytorialne, co kulturowe, do hellenizmu jako siły wywodzącej się z kultury greckiej. Świadectwem siły filozofii hellenistycznej jest fakt, że choć Grecja jako terytorium i państwo popadała w niewolę innych władców (np. Rzymu), to jednak najeźdźcy przejmowali hellenizm od narodu pokonanego. Hellenizacja Izraela rozpoczęła się wraz z najazdami greckiego władcy Aleksandra, którego wojska najechały Izrael od północy.

S = SEIR = RZYM
Seir odnosi się do Rzymu poprzez funkcjonujące w literaturze judaistyznej skojarzenie Rzymu z Ezawem. Seir jest alternatywną nazwą Edomu- ziemi, w której osiadł Ezaw, biblijny brat Jakuba, syn Izaaka. Edom pochodzi od hebrajskiego słowa adom- czerwony i było to również drugie imię samego Ezawa. Przylgnęło ono do niego prawdopodobnie dlatego, że był on rudy. Powszechnie w myśli filozoficznej Ezaw jest symbolem różnych religii narodów, położonych na zachód od Izraela, które to religie starały się zwalczyć judaizm i pozostawały z nim w konflikcie niczym biblijny Ezaw z Jakubem.
Dawni Izraelici często Ezawem nazywali Rzym, ze względu na charakterystyczne czerwone piórpousze na głowach (hełmach) rzymskich legionistów, ich czerwone szaty i w ogóle fakt, że czerwień był kolorem symbolizującym potęgę Rzymu. Uważa się, że niewola rzymska wciąż się nie zakończyła. Sprawują ją duchowi i kulturowi spadkobiercy imperium rzymskiego, których władza nabrała charakteru ogólnoświatowego. Po przyjęciu przez Konstantyna religii chrześcijańskiej, chrześcijaństwo organizujące wyprawy krzyżowe do Ziemi Świętej, którym towarzyszyły masakry ludności żydowskiej- również wpisało się do grona duchowych i kulturowych spadkobierców Rzymu dążących do zniszczenia żydowskiego narodu i ich wiary. Z powodu narastających prześladowań judaizm znalazł się w niewoli chrześcijańskiej.
Duchowo-moralna symbolika dreidel
W ujęciu duchowym każda z 4 liter symbolizuje jakiś element ludzkiej duchowości, czy człowieka w ogóle, którym człowiek winien wielbić- każdym z tych elementów osobno i razem- B-ga, i który to element często bywał szczególnym obiektem ataku ze strony powyższych potęg państwowych.

NUN = NEFESZ (dusza)
Ten element duchowości łatwo opisać nawiązując do przedstawionego wyżej znaczenia litery nun w aspekcie historycznym jako odnoszącej się do Nabuchodonozara i zniszczenia przez niego Świątyni w Jerozolimie. Była to ogromna tragedia dla Żydów, ogromna tragedia dla judaizmu. Świątynia, dzięki składanym tam ofiarom przynoszącym pojednanie między B-giem a człowiekiem, była- niczym drabina ze snu Jaakowa (zob.: Bereszit 28:11-19)- kanałem, który łączył ziemię z niebiem, człowieka z B-giem, usuwał przepaść powstałą z powodu grzechu. Składane w Świątyni ofiary dokonywały pojednania z B-giem, one przykrywały ludzkie grzechy, B-g mógł patrzeć na człowieka i wejść z nim w kontakt, tak jakby człowiek nie miał grzechu, jakby powrócił do stanu Adama zanim ten popełnił grzech. Ten stan to doskonała nefesz. Bereszit mówi nam, że B-g stworzył Adama jako doskonałą nefesz- duszę/istotę żyjącą, żyjącą nie tylko fizycznie ale przede wszystkim duchowo, moralnie, intelektualnie. Do nefesz odwołuje się także księga Kapłańska w przepisach dotyczących składania ofiar w Świątyni: “Jeśli nefesz chce złożyć HaSzem ofiarę...” (Kapł 2:1) Świątynia była zatem miejscem, gdzie przychodziła nefesz-dusza/istota żyjąca, tęskniąca za swoją pierwotną doskonałością i pragnąca powrócić do społeczności z B-giem. Zburzenie świątyni przez Nabuchodonozora było zniszczeniem tego kanału porozumienia między człowiekiem a B-giem, był to atak na nefesz. Nefesz, zaczyna się na literę nun.

GIMEL = GUF (ciało)
Na literę gimel zaczyna się hebrajskie słowo guf- ciało. Litera gimel symbolizuje więc naszą fizyczną egzystencję, fizyczne życie. Ono własnie było celem ataku perskiego dostojnika królewskiego Hamana, który dążył do fizycznego zniszczenia narodu. Gimel poprzez skojarzenie z guf-ciałem, jest także odniesieniem do naszej doczesności, a także do naszego serca- które poprzez swą pracę w krwiobiegu zapewnia życie naszemu ciału. O sercu też się mówi, że jest siedliskiem naszych uczuć i pragnień. Te odniesienia przypominają, że człowiek powinien służyć B-gu ciałem, a co za tym idzie sercem- które podtrzymuje ciało przy życiu. A zatem wszystkie ludzkie pragnienia i uczucia nakierowane na naszą doczesność (nasze ciało) powinny pozostawać w harmonii z Torą i być czyste w jej świetle.

SIN = SECHEL (umysł, mądrość)
Litera Sin (lub Szin- obie wyglądają tak samo), od której zaczyna się hebrajskie słowo sechel- umysł, mądrość, reprezentuje zarówno Torę- będącą mądrością i źródłęm mądrąści, jak i ludzki intelekt. Tora jako sechel była obiektem ataku trzeciego z czterech wielkich imperiów- Grecji. Hellenistyczni władcy, szczególnie Antioch IV Epifanes dążył do zniszczenia właśnie Tory- która jest mądrością dla narodu izraelskiego, zabronił jej studiowania i zabronił wypełniania jej przykazań. Sechel znaczy też umysł, co wskazuje, że człowiek winien być oddany B-gu także intelektualnie, winien badać mądrość daną od B-ga - Torę, i jego myśli powinny być nakierowane na Torę i B-ga, jak to pisał Dawid w Psalmie 119:27: “O, jakże miłuję zakon (hebr.: Tora) twój, Przez cały dzień rozmyślam o nim!”

HE = HAKOL (wszystko, całość)
Hebrajskie słowo hakol może oznaczać wszystko, cały lub w pewnych okolicznościach znaczy każdy. Oznacza to, że człowiek ma wielbić B-ga każdym z powyżyszych elementów z osobna- nefesz- duszą, guf-ciałem (sercem), oraz sechel- umysłem, a takżę wszystkie te elementy powinny harmonijnie współpracować jako jedna całość w przestrzeganiu Tory, jak to sama Tora okresla w księdze Dewarim 6:5: “Będziesz tedy miłował Pana, B-ga swego, z całego serca swego i z całej duszy swojej, i z całej siły swojej.”
Hakol skupia w sobie wszystkie te powyższe elementy i one też, wszystkie, były celem ataku czwartej potęgi- Rzymu. Rzym bowiem podjął próbę zniszczenia narodu żydowskiego zarówno pod względem fizycznym (guf- ciało), duchowym (nefesz- dusza, Rzymianie zniszczyli Drugą Świątynię), oraz dokonywali ataku na Torę- sechel. Rzym zatem skupia w sobie siłę niszczycielską Babilonu, Persji i Grecji.

Dreidel- mistyczna zapowiedź Mesjasza
Symbolicznie zaprezentowana w dziecięcej chanukowej zabawce historia Izraela jest powiązana także z midraszową przypowieścią powstałą na kanwie snu Jaakowa o drabinie (zob.: Bereszit 28:11,12). Według tego komentarza aniołowie wstępujący i zstępujący po drabinie to posłańcy, duchowe siły ochronne czterech wielkich imperiów. Pierwszy anioł wspiął się po 70 szczeblach, a po osiągnięciu 70-tego zszedł. Symbolizuje on siłę Babilonu i 70 lat niewoli babilońskiej. Drugi wspiął się do 52 szczebla, i zszedł. Symbolizuje on potęgę Persji i 52 lata niewoli perskiej. Trzeci wspiął się do 180 szczebla i zszedł- ten, reprezentuje królestwo greckie i 180 lat niewoli greckiej. Trzeci anioł wszedł.... i podobno Jaakow nie widział by zszedł. Jaakow przestraszył się, że ostatnia niewola- rzymska- nigdy się nie zakończy. B-g obiecał mu: “Choćby się wspiął wysoko, i usiadł na niebiosach, i tam założył swą siedzibę- i stąd go strącę”. Ostatnia niewola- która wciąż trwa, sprawują ją duchowi spadkobiercy Rzymu- ma się zakończyć dzięki interwencji samego Mesjasza. Ten strąci ostatniego anioła.

Od maleńkiego wierzchołka dreidel, na dole- tak małego, jak kropka, jak hebrajska litera jod- dreidel rozchodzi się w cztery strony, tworząc wyżej- po przeciwległej stronie tego maleńkiego wierzchołka- cztery boki, które wirują wokół kropki wierzchołka. Te cztery boki to cztery imperia. Ręka, która wprawia dreidel w ruch pochodzi z góry- to symbol mocy B-ga. Gdy chcemy wprawić dreidel w ruch, koncentrujemy się tak naprawdę głównie na na tym czubku na dole, jego właściwe ustawienie jest niezbędnę, nie koncentrujemy się na czterech bokach. Nasza ręka stawia czubek dreidel w wybranym przez nas miejscu, według naszej woli. Kierujemy czubkiem, tym maleńkim punkcikiem, nie czterma bokami. Ten malńki punkcik, przypomnający hebrejską literą jod, symbolizuje ziemię i naród Izraela oraz Torę. B-g swą mocą zadecydował gdzie postawi wielki “dreidel historii wszechświata”. Wybrał naród żydowski, Jerozolimę i Świątynię aby tam przebywała Jego Szekina- Obecność. I wokół tego punktu B-g obracą historią świata. Dla człowieka, hostoria ludzkości bywa trudna do zrozumienia, trudno uchwycić cel tego co się dzieje- tak jak dreidel, którego kolory rozmazują się gdy wiruje wokół swego wierzchołka. Tymczasem historia ta zmierza do dnia, w którym nadejdzie Mesjasz, i wówczas cud wielki znów się wydarzy- Mesjasz oswobodzi Izraela i świat z ostatniej największej niewoli.
Mistyczną cyfrą symbolizującą Mesjasza jest 358. Dlaczego? Zgodnie z liczbową wartością liter hebrajskich (tzw gematria) hebrajskie słowo Mesjasz ma właśnie wartość 358. Litery wypisane na czterech bokach dreidel: nun, gimel, he, szin, które tworzą zdanie Nes gadol haja szam- Cud wielki wydarzył się tam, mają taką samą wartość liczbową jak słowo Mesjasz.

Smile

Elli

Starzec